LĂNG VẠN TÂN THẠNH

Lăng Vạn Tân Thạnh không chỉ là nơi sinh hoạt tâm linh của người dân địa phương mà còn là nơi ghi dấu những chiến công lịch sử. Trong chiến tranh chống Mỹ, lăng là nơi trú ẩn, chiến đấu của du kích thiếu niên, góp phần vào công cuộc bảo vệ quê hương.

Lăng Vạn Tân Thạnh mang đậm dấu ấn kiến trúc gỗ cổ truyền của Việt Nam. Lăng có hình chữ Nhất, với mái lợp ngói cong cong, thể hiện sự uy nghi, trang trọng. Trải qua nhiều sự tác động của chiến tranh, thời gian và khí hậu vùng biển. Lăng vẫn giữ được phần lớn các yếu tố gốc, bảo tồn được công trình kiến trúc cổ có niên đại vào đầu thế kỷ XIX như cửa mái vòm, vách xây đá ong, vôi vữa tam hợp, trụ đội choãi cánh dơi, mảng chạm khắc gỗ rồng lá, cá chép hóa rồng, quả đào, trang trí đắp nổi long mã (li), hổ chầu ở bình phong hình cuốn thư, máng xối trang trí đắp nổi cá chép, áng thờ khảm vỏ xà cừ… đã tạo nên những giá trị đặc sắc, tính thẩm mỹ về kỹ thuật, mỹ thuật, sự sáng tạo của người nghệ nhân Việt Nam trong kiến trúc về tín ngưỡng thờ Cá Ông. Thông qua các hoa văn trang trí, Lăng vạn Tân Thạnh được xác định xây dựng vào đầu thời Nguyễn thế kỷ XIX.

Bên trong lăng là nơi đặt bài vị thờ Thần Nam Hải. Các di vật quý giá được lưu giữ tại lăng bao gồm: Bộ lư hương bằng đồng: được đúc vào năm 1820, với những hoa văn tinh xảo, thể hiện sự tài hoa của nghệ nhân xưa. Bộ hoành phi, câu đối: ca ngợi công đức của Thần Nam Hải và thể hiện lòng thành kính của người dân địa phương. Bộ tượng Cá Ông: được làm bằng gỗ, thể hiện sự tôn kính của ngư dân đối với vị thần bảo hộ của họ.

Cùng với các giá trị về văn hóa vật thể, di tích Lăng vạn Tân Thạnh còn lưu giữ các giá trị văn hóa phi vật thể, những nét truyền thống văn hóa quý báu của cha ông để lại với các lễ hội cầu ngư, lễ tế thần Nam Hải, lễ tế bà. Ngoài nghi thức lễ tế thì trước đây còn có hội hát chèo bả trạo, hội đua thuyền. Các lễ hội này đã tạo nên những giá trị nhất định trong đời sống cộng đồng. Đây là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính đối với Thần Nam Hải, cầu mong cho một mùa biển bội thu.

Ngày 17/8/2022, UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành Quyết định số 1104/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh đối với di tích lịch sử Lăng Vạn Tân Thạnh, xã Bình Đông, ngày 17/7/2024 UBND huyện Bình sơn tổ chức Lễ đón bằng xếp hạng di tích. Đây là việc làm hết sức có ý nghĩa để bảo tồn, phát huy giá trị di tích, góp phần giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc, nâng cao tình yêu quê hương đất nước và lòng tự hào dân tộc cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Hiện nay di tích đã bị xuống cấp do tác động của thời tiết và muối biển, rất cần thực hiện ngay các biện pháp trùng tu, tôn tạo để bảo tồn và phát huy giá trị của di tích.