Gốm sứ do ngư dân khai thác trái phép ở Bình Hải là cổ vật có niên đại thế kỷ 16 – 17

Tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi, Phó Giám đốc Bảo tàng Tổng hợp Quảng Ngãi cho biết, một số nhận định chuyên môn giám định sơ bộ ban đầu: gốm sứ 33 dĩa, 7 tô có nguồn gốc từ tàu cổ đắm, chúng bị vùi trong lớp bùn và có hàu bám ở độ sâu khoảng 60m nước; xác tàu cổ đắm cần được xác thực làm rõ qua công tác thăm dò. Hàng hóa được chở trên tàu buôn hải hành trên con đường tơ lụa biển, khả năng tàu bị chìm nhanh khi gặp bão nên hàng hóa gốm sứ còn giữ nguyên vẹn, trên thân một số đồ gốm sứ còn vết bùn và hàu bám, xác tàu vùi trong bùn.

Cụ thể, gốm sứ thu hồi gồm có 3 loại: loại đồ celadon men ngọc vẽ ám họa và vẽ ánh vàng trên men, một số men trắng; loại đồ gốm men xanh trắng vẽ hoa lam phân ô; loại đồ gốm men trắng vẽ hoa màu đỏ gạch; loại celadon men ngọc ám họa vẽ ánh vàng rất độc đáo. Gốm sứ tìm thấy có nguồn gốc sản xuất từ các lò gốm Chương Châu vùng Nam Trung Hoa có niên đại ở thế kỷ 16 – 17 thuộc giai đoạn Minh – Thanh.

Theo Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ngãi, khoảng 17 giờ ngày 15.5, ngư dân thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải (Bình Sơn) sử dụng thúng máy đi hành nghề lưới chuồn trên khu vực biển xã Bình Hải và phát hiện có 1 tàu cá neo đậu cách bờ biển thôn Thanh Thủy khoảng 3 hải lý về hướng Đông, nghi đang lặn cổ vật trái phép. Đồn Biên phòng Bình Hải đã tổ chức lực lượng tuần tra và phát hiện lúc 8 giờ ngày 16.5 có 3-4 tàu cá neo đậu tại khu vực trên, đến 13 giờ ngày 16.5 có 5 tàu cá cũng đang neo đậu cách mũi Gành Yến khoảng 3 hải lý về hướng Đông-Đông Bắc, có nhiều dây hơi đang thả xuống biển, có chiếc đang kéo dây lên.

Ngày 17.5, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh cùng với Đồn Biên phòng Bình Hải tuần tra tại khu vực nghi có hoạt động khai thác cổ vật trái phép trên biển. Qua đó, phát hiện 1 tàu cá có số đăng ký BĐ-10546 do ông Nguyễn Văn Triển (SN 1981, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định) làm thuyền trưởng, trên tàu có 8 thuyền viên đang hành nghề lặn. Qua kiểm tra, phát hiện 33 cái đĩa và 7 cái tô bằng gốm sứ nghi là cổ vật (chưa xác định niên đại, chủng loại). Tổ tuần tra đã tiến hành lập biên bản, tạm giữ số tang vật nêu trên.

                    Đồ gốm sứ có hoa văn rất đẹp được được thu giữ từ tàu khai thác trái phép của ngư dân

Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi đã có những đề xuất các biện pháp xử lý, cần phải tổ chức khảo sát xác định vị trí tàu cổ đắm nhằm xác thực thông tin, kiểm tra tính chính xác của thông tin đã tiếp nhận của ngư dân về xác tàu cổ đắm bằng cách tổ chức lặn nghiên cứu chụp hình dưới nước. Qua khảo sát xác định vị trí tàu cổ đắm nhằm tạo tiền đề cơ sở cho việc thăm dò, khoanh vùng cụ thể để bảo vệ. Vị trí tàu cổ đắm được Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng xác định nằm cách xa bờ khoảng 3 hải lý (khoảng 6 km) độ sâu trên 50m nên việc khảo sát cần thực hiện sớm để tránh ảnh hưởng bất lợi về thời tiết.

Đồng thời, Sở VHTTDL Thành lập Hội đồng thẩm định chuyên môn có sự tham gia của Cục Di sản văn hóa, Bộ VHTTDL sẽ đánh giá kết quả khảo sát để tỉnh xây dựng Phương án thăm dò khai quật khẩn cấp tàu cổ đắm. Hiện nay, số cổ vật có nguồn gốc lặn vớt từ tàu cổ đắm của ngư dân đang được thu giữ tại Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng cần được lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh theo quy định.